Circa 6000 v.Chr. – Georgië: De oudste sporen van druivenwijn, gevonden in aardewerken kruiken.
Wijn heeft een lange, rijke geschiedenis die teruggaat tot de diepste wortels van de menselijke beschaving. Het is niet slechts een drank, maar een cultureel en historisch fenomeen dat duizenden jaren oud is. De oorsprong van wijn is een fascinerend verhaal dat zich uitstrekt van Oost-Europa tot het Midden-Oosten en zelfs tot Oost-Azië, en laat zien hoe verschillende culturen onafhankelijk van elkaar ontdekten hoe men druiven en andere vruchten kon fermenteren tot alcoholische dranken.
De oudste bevestigde sporen van wijnproductie zijn gevonden in het huidige Georgië. Archeologen ontdekten hier aardewerken kruiken met wijnresten die dateren van circa 6000 voor Christus. Deze vondst wijst erop dat mensen in het neolithische tijdperk al in staat waren om druiven te cultiveren en te fermenteren tot wijn. Dat is opmerkelijk, want het betekent dat wijnbouw mogelijk samenviel met de overgang van jager-verzamelaars naar een sedentaire levensstijl met landbouw.
Niet ver van Georgië, in het huidige Armenië, is een andere indrukwekkende vondst gedaan: in de Areni-1-grot ontdekten wetenschappers een complete wijnmakerij die dateert van rond 4100 voor Christus. Hier werden een wijnpers, fermentatievaten en opslagkruiken gevonden, waarmee wordt aangetoond dat wijnproductie destijds al een geavanceerd proces was. Dit bevestigt dat de regio rond de Kaukasus een belangrijke rol speelde in de vroege ontwikkeling van wijnbouw.
Uitbreiding naar andere beschavingen
Vanuit de gebieden rond de Kaukasus verspreidde de wijnbouw zich langs handelsroutes richting het zuiden en westen. In het gebied van het oude Mesopotamië, het huidige Iran en Irak, zijn ook wijnresten teruggevonden in kruiken die ongeveer 7.000 jaar oud zijn. Deze vondsten tonen aan dat de kennis van fermentatie en wijnproductie zich al relatief vroeg verspreidde naar andere beschavingen, parallel aan de opkomst van landbouw en handel.
Later vond de wijn zijn weg naar het oude Egypte. Hier zijn kruiken met wijnresten gevonden uit een periode van circa 3.000 jaar geleden. Afbeeldingen op Egyptische graftombes tonen dat wijn werd gebruikt bij religieuze rituelen en door de elite werd gedronken. De Egyptenaren maakten onderscheid tussen verschillende druivensoorten en wijnsoorten, waaruit blijkt dat zij beschikten over kennis van kwaliteit en variatie in wijnproductie.
Wijn buiten het Midden-Oosten
Hoewel wijn traditioneel wordt geassocieerd met Europese en Midden-Oosterse culturen, zijn er ook aanwijzingen dat fermentatietechnieken in andere delen van de wereld werden gebruikt. In China zijn er sporen gevonden van gefermenteerde dranken die dateren van circa 7000 voor Christus. Hoewel deze dranken niet uitsluitend van druiven werden gemaakt – ze bevatten ook rijst, honing en andere vruchten – toont dit aan dat kennis van fermentatie al vroeg wijdverspreid was, zelfs buiten het domein van de druif als hoofdingrediënt.
De Chinese vondsten suggereren dat de productie van alcoholische dranken een universeel menselijk fenomeen was: overal waar vruchten groeiden en mensen zich begonnen te vestigen, ontdekte men manieren om voedselresten te fermenteren.
Wijn als cultureel erfgoed
De verdere verspreiding van wijn vond plaats via de Grieken en Romeinen, die een aanzienlijke invloed hadden op de wijnbouw in het Middellandse Zeegebied. Wijn kreeg daar een plaats in het dagelijks leven, in religie en filosofie. De Romeinen introduceerden wijnbouw in gebieden zoals Gallië (het huidige Frankrijk), Hispania (Spanje) en Germania (Duitsland). Hierdoor ontstonden later de beroemde wijnregio’s van Europa.
In de middeleeuwen speelden kloosters een essentiële rol bij het behoud en de verfijning van wijnbouw. Met name in Frankrijk en Italië ontwikkelden monniken nieuwe technieken en experimenteerden zij met verschillende druivensoorten. Van daaruit groeide wijn uit tot een wereldwijd exportproduct, en uiteindelijk tot een van de meest geliefde dranken ter wereld.
Een samenvatting van de historische ontwikkeling
- Circa 6000 v.Chr. – Georgië: De oudste sporen van druivenwijn, gevonden in aardewerken kruiken.
- Circa 4100 v.Chr. – Armenië: Eerste bekende wijnmakerij in de Areni-1-grot.
- Mesopotamië: 7.000 jaar oude wijnresten, bewijs van vroege verspreiding via handel.
- Oud Egypte: Wijn als onderdeel van rituelen en symboliek, circa 3.000 jaar geleden.
- China: Gefermenteerde dranken met druiven en andere ingrediënten rond 7000 v.Chr.
Conclusie
De vraag “waar komt wijn vandaan?” is niet eenvoudig met één locatie te beantwoorden. Hoewel Georgië vaak wordt beschouwd als de bakermat van de wijnproductie, is het duidelijk dat diverse beschavingen over de hele wereld onafhankelijk van elkaar het proces van fermentatie hebben ontdekt en verfijnd. De geschiedenis van wijn is een verhaal van culturele overdracht, technologische innovatie en menselijke creativiteit.
Wijn is niet slechts een product dat voortkomt uit landbouw; het is een symbool van gemeenschap, religie, handel en kunst. De verscheidenheid aan stijlen, smaken en tradities weerspiegelt de uiteenlopende landschappen en levenswijzen waarin het werd geproduceerd. Door de eeuwen heen heeft wijn niet alleen gediend als drank, maar ook als belangrijke culturele uitdrukking. Vandaag de dag wordt wijn wereldwijd geproduceerd en geconsumeerd, maar de sporen van de oude wereld zijn nog steeds voelbaar in elke slok.
